Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM), UNESCO tarafından toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları, uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekanlar biçiminde tanımlanmaktadır.
Ülkemiz; Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO tarafından 2003 yılında yapılan Somut Olmayan Kültürel Miras’ın Korunması Sözleşmesine 27 Mart 2006 yılında taraf olmuştur.
Binlerce yıllık bir tarihe sahip olan Isparta, önemli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Bu medeniyetlerin varlığını gösteren birçok iz Isparta’nın çeşitli noktalarında karşımıza çıkmaktadır. Bu maddi kültürlerin dışında, somut olmayan kültürel miras olarak nitelendirilen halk kültürü unsurları yönünden de Isparta’da çok önemli bir potansiyel bulunmaktadır. Müdürlüğümüz bünyesinde bulunan Halk Kültürü Araştırmaları ile ilgili birimler, Isparta’nın zengin kültürel birikimini tespit ederek bu mirası gelecek nesillere aktarabilmek için çalışmalar yapmaktadır. Müdürlüğümüz tarafından araştırılan kültürel unsurlar, Isparta’nın ülke çapında tanınırlığına büyük katkı sağlamaktadır. Başta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü olmak üzere Isparta’daki çeşitli kamu kurumlarının, üniversite eğitim görevlilerinin ve sivil toplum kuruluşlarının katılımlarıyla Kültür ve Turizm Müdürlüğü binasında, Mayıs ve Kasım ayları olmak üzere yılda iki kez Somut Olmayan Kültürel Miras Tespit Kurulu toplantıları gerçekleşmektedir. Tespit kurulunun yapmış olduğu çalışmalar neticesinde belirlenen kültürel unsurlar, Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğüne düzenli olarak bildirilmektedir. Isparta SOKÜM tespit kurulu tarafından tespit edilip Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bildirilen unsurlardan;
Aşıklık Geleneği, Nevruz Törenleri, Semah, Hıdırellez, Aşure Günü, Boğaz Havaları, Halıcılık, Keçecilik, Kilimcilik, Uluborlu Oyaları, Yağmur Duası Gelenekleri, Bakırcılık,
Deve Oyunu, Diş Hediği, Uluborlu Güreşleri, Kına Gecesi, Arap Oyunu, Mani Söylemek unsurları, ulusal envantere ve il envanterine;
Eğirdir İşlemeleri, Minyatür At Arabacılığı, Çarpana Dokumalar, Kütük Atma, Okşamalar, Keloğlan’ın Evlenme Oyunu unsurları ise il envanterine kaydedilmiştir.
Yine tespit kurulumuz tarafından Bakanlığa bildirilen Senirkent Yöresel Kadın Giysileri, Gelin Ertesi, Aydeş Pişirmesi, Köstek Kesme, Asker Uğurlama Gelenekleri, Düğün Gelenekleri, Isparta Mahalli Ağzı, Masal Anlatma, Efsane Anlatma, Kırklama, Mendil Alma/Söz Kesme, Deri İşlemeciliği unsurları da Kültür ve Turizm Bakanlığı Uzmanlar Kurulu tarafından değerlendirme aşamasındadır. Tuz Çatlatma, Değirmenci Oyunu, Kurtağzı Bağlama, Pazar Duası Geleneği, Düğün Yemekleri Geleneği, Çorap Örücülüğü, Halk Hekimliği Uygulamaları, Pastırma Geleneği, Iscak Dağıtma Geleneği, Çobanlık Geleneği, Saç Yufkası unsurları da Bakanlığa bildirilen ve üzerinde hala çalışılan diğer unsurlardır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Genel Müdürlüğünün çalışmaları neticesinde Isparta’nın da Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurları içerisine dahil olan “Aşıklık Geleneği, Nevruz, Semah, Tören Keşkeği Geleneği (Aşure Günü)” unsurları, Unesco İnsanların Somut Olmayan Kültürel Mirasının temsili listesine alınmıştır.
Isparta Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Karakuyu Men Kutsal Alanı’nın UNESCO Dünya Miras Listesine alınmasına yönelik hazırlanmış uzman raporu, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğüne gönderilmiştir. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün Isparta Kültür ve Turizm Müdürlüğüne gönderdiği yazıda, Men Kutsal Alanı ile ilgili kriterlerin tekrardan değerlendirilmesi ile ilgili durum ifade edilmiştir.
Isparta’da, Yaşayan İnsan Hazinesi olarak gösterilebilecek ilimiz halk sanatçılarından Halk Ozanı Hüseyin KARATÜRK, Halk Ozanı Hilmi ÖZDEMİR, Mahalli Bağlama-Ses Sanatçısı İbrahim YILDIRIM, Halk Şairi Dursun YEŞİL, Keçecilik Ustası Gencer KONDAL, Dericilik Ustası İbrahim ATALAR Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın vermiş olduğu sanatçı tanıtım kartını almaya hak kazanmışlardır.
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün öncülük ettiği SOKÜM Tespit Kurulu, tespit çalışmalarına devam ederek Isparta’nın kültürel unsurlarının gelecek nesillere aktarılmasında ve ülke çapında tanınırlığının sağlanması yolunda faaliyetlerine devam etmektedir.